PLG aflevering 1

Afgelopen donderdag was de eerste bijeenkomst van onze Professionele Leergemeenschap E-Didactiek (Meer info alhier). Het is mijn bedoeling mijn (leer)ervaringen in deze PLG hier te verwoorden en te delen. Ik heb al eerder dat schrijven me helpt grip te krijgen op mijn eigen leerproces. Daarnaast hoop ik uiteraard dat anderen ook iets hebben aan mijn inzichten.

De eerste bijeenkomst ging vooral over het vormgeven van onze PLG, de eerste verwachtingen, vragen, ambities en de onvermijdelijke kloof tussen die ambities en de eigen praktijk. In dit blog ga ik alledrie de onderwerpen even bij langs.


Onze PLG
Een professionele leergemeenschap is een groep die collectief leert over de eigen onderwijspraktijk met de uitdrukkelijke bedoeling die te verbeteren of verder te ontwikkelen (Verbiest, 2004). In de beschrijvingen van Verbiest valt echter te lezen dat het gaat om 'onderwijsprofessionals in een school'. Voor onze PLG past de beschrijving van Pieters en De Vries (zoals geciteerd in Amsing, Donker & Sontag, 2011) beter: een (in)formeel georganiseerde groep mensen werkzaam in hetzelfde domein, die vanuit optimalisatievraagstukken of innovatiedoelen gezamenlijke activiteiten ondernemen om dat wat zij doen te verbeteren of te veranderen. Onze PLG bestaat namelijk uit verschillende leraren (vak / avo) van verschillende scholen. Wat ons bindt is de ambitie om onze onderwijspraktijk te verbeteren door middel van het inzetten van moderne leermiddelen. De bedoeling is dat we gaan samen werken en leren door middel van action learning principles (zie figuur 1). 

Figuur 1. Action learning. Verkregen op: http://www.informationr.net/ir/1-1/paper2.html

Het reflect en plan-gedeelte zal steeds plaatsvinden tijdens onze bijeenkomsten, waarna we 'act en observe' zullen doen in onze eigen praktijk. Dit proces wordt begeleid door een facilitator, iemand die het proces in de gaten houdt en waar nodig bijstuurt. Het onderliggende model dat we gaan gebruiken om ons handelen vorm te geven is TPACK (figuur 2), wat staat voor Technological Pedagogical Content Knowledge, de specifieke deskundigheid van de leraar om de kennis en de vaardigheden die bij een vak horen, op een aantrekkelijke en begrijpelijke manier te presenteren aan de leerling met behulp van ict (bron). 

Figuur 2. TPACK. Verkregen op: http://www.tpack.nl

Het lijkt een helder model, en op die manier een nuttige onderlegger. Volgens mij goed te gebruiken om het 'alignment' in je didactiek te controleren: passen de leermiddelen en de manier waarop je deze inzet bij je lesdoelen?

De eerste indrukken en vragen
In het kennismakingsrondje waarin verwachtingen worden uitgesproken gaat het in eerste instantie vooral over uitwisseling van ideeën en inspiratie opdoen. Gelukkig komt daar snel een tweede laag bij. Naast uitwisseling wordt er ook gezocht naar een kritische blik en andere invalshoeken om uiteindelijk zelf bewuste keuzes te kunnen maken. Niet alleen voor leuke uitprobeersels, maar om vanuit vakinhoud en didactiek bewuste keuzes te kunnen maken voor welke moderne leermiddelen je op welk moment inzet en met welk doel inzet. En dan het liefst op zo'n manier dat het iets toevoegt aan je repertoire of dat het je handelen versterkt. 

Simpel voorbeeldje: in de lessen S&B gebruik ik al 'plaatjes', ik geef leerlingen feedback door zelf (of een leerling) een voorbeeld te laten geven. Dat kan ik versterken door middel van videofeedback de leerling naar zichzelf te laten kijken. En dan kan ik het beeld ook nog stilzetten of langzaam afspelen om precies te laten zien welk moment belangrijk is.

Wat wel duidelijk wordt is dat de verwachtingen (van de PLG, van elkaar, van wat er te halen is, ...) en het instapniveau behoorlijk uit elkaar liggen. Ik ben wel benieuwd hoe zich dat gaat ontwikkelen.

De eerste vragen die ik heb geformuleerd gaan over twee verschillende situaties (gymzaal / klaslokaal) maar komen op hetzelfde neer: hoe kunnen moderne leermiddelen mijn handelen aanvullen en versterken? En niet alleen mijn handelen, hoe neem ik mijn sectie hierin mee? Daarnaast ben ik benieuwd naar de ict-vaardigheden van zowel leerlingen als leraren. We geven leerlingen een laptop. Dan hebben we ook de verantwoordelijkheid om ze daar mee om te leren gaan. Wat hoort daar dan bij en hoe doen we dat? Wat is daar voor nodig bij leraren? Hoe zorgen we ervoor dat alle leraren die basis hebben? We willen niet dat als straks de voortrekkers een andere baan krijgen deze kennis de school verlaat.

Kloof
Iets anders dat naar voren kwam is de bestaande vrees dat - ondanks de inspiratie - er in de eigen praktijk uiteindelijk weinig van terechtkomt. Er wordt bij directies visie op 'modern' leren gemist, en ook hier komt de aloude vraag om steun in de vorm van tijd weer terug. Het was sterk dat direct deze eerste bijeenkomst alle leidinggevenden waren uitgenodigd. Nu waren er twee (van de vijf?), maar de meerwaarde daarvan werd wel duidelijk. Er kon heel gericht van gedachten gewisseld worden (wat bedoelen wij bijvoorbeeld met een 'beetje tijd') en verwachtingen afgestemd. Ik vind het een mooie manier om leidinggevenden inzicht te geven in wat er gebeurt in onze PLG en zo ook onderdeel te maken van het proces. De afstand van PLG naar de eigen praktijk wordt op deze manier zeker kleiner. Hopelijk zijn alle leidinggevenden er de volgende keer dat ze uitgenodigd worden!

Onze volgende keer is 15 oktober. Op het programma staat waarschijnlijk een bezoek aan het iXperium. Wat mij betreft eigenlijk iets te vroeg, ik had graag mijn eigen vragen al wat scherper willen hebben voordat ik bij allerlei experts op bezoek ga. Maar goed, ik haal er vast iets uit! Zelf heb ik trouwens even rondgevraagd in mijn twitternetwerk: @amberwalraven, @karinwinters en @trendmatcher kunnen we allemaal t.z.t. inzetten als expert, tof!

Bronnen:
Amsing, M., Donker, M., & Sontag, L. (2011). Kenmerken van professionele leergemeenschappen in relatie tot handelingsgericht werken in het onderwijs. KPC groep. Gedownload van Kenmerken van professionele ... - KPC Groep, op 18 september 2015.

Verbiest, E. (2004). Samen wijs: bouwstenen voor professionele leergemeenschappen in scholen. Apeldoorn: Garant.